อันตรายจากการทำงานบนที่สูงเป็นเรื่องที่นายจ้างจะต้องให้ความสำคัญเป็นอย่างมาก เนื่องจากเป็นงานที่มีความเสี่ยงอันตรายตามกฎหมาย ลูกจ้างหรือผู้ปฏิบัติงานจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องมีความรู้ความเข้าใจก่อนเริ่มทำงานบนที่สูงได้อย่างปลอดภัย
กฎหมาย กำหนดมาตรฐานในการบริหาร จัดการ และดำเนินการด้านความปลอดภัย อาชีวอนามัย และสภาพแวดล้อมในการทำงาน ในสถานที่ที่มีอันตรายจากการตกจากที่สูงและที่ลาดชัน จากวัสดุกระเด็น ตกหล่น และพังทลาย และจากการตกลงไปในภาชนะเก็บหรือรองรับวัสดุ พ.ศ. 2564
[ ข้อ 2 ] นายจ้างต้องจัดให้มีข้อบังคับ และ ขั้นตอนกำรปฏิบัติงานเพื่อความปลอดภัย ในการทำงานในที่สูง ที่ลาดชัน ที่อาจมีการกระเด็น ตกหล่น หรือพังทลายของวัสดุสิ่งของ และที่อาจทำให้ ลูกจ้ำงพลัดตกลงไปในภาชนะเก็บหรือรองรับวัสดุ ซึ่งอย่ำงน้อยต้องประกอบด้วย การระบุอันตราย ที่อาจเกิดขึ้นจากการทำงาน การวางแผนกำรปฏิบัติงาน และ การป้องกัน และ ควบคุมอันตราย รวมทั้ง ต้องอบรมหรือชี้แจงให้ลูกจ้างได้รับทราบก่อนเริ่มปฏิบัติงาน และ ควบคุมดูแลให้ลูกจ้างปฏิบัติตามอย่างเคร่งครัด และต้องมีสำเนาเอกสารดังกล่าวไว้ให้พนักงานตรวจความปลอดภัยตรวจสอบได้
วันนี้เราจะมาแนะนำ 9 ข้อสำคัญที่นายจ้างควรรู้ก่อนที่จะให้พนักงานอบรมที่สูงเพื่อเตรียมความพร้อมก่อนเริ่มทำงาน
1. อบรมที่สูงต้องอบรมกี่ชั่วโมง
หลักสูตร อบรมการทำงานบนที่สูง ปัจจุบันกฎหมายไทยยังไม่ได้มีการกำหนดว่าจะต้องอบรมกี่วัน กี่ชั่วโมง การออกแบบหลักสูตร หรือ เนื้อหาการเรียนขึ้นอยู่กับแต่ละศูนย์ฝึกอบรม หรือ ผู้สอน อาจออกแบบหลักสูตรที่สูงให้มีเนื้อหาที่ครอบคลุมสิ่งที่สำคัญที่นักเรียน หรือ ผู้ปฏิบัติงานบนที่สูงจะควรทราบ เช่น
กฎหมายเกี่ยวกับการทำงานบนที่สูง , มาตรฐานสากลที่เกี่ยวกับการทำงานบนที่สูง, วิธีการเลือกใช้อุปกรณ์ป้องกันการพลัดตกชนิดต่างๆ, วิธีการฝึกปฏิบัติงานบนที่สูง, เป็นต้น
หลักสูตร การทำงานบนที่สูง สำหรับผู้ปฏิบัติงาน และ หลักสูตรการทำงานบนที่สูง สำหรับหัวหน้างาน ซึ่งในแต่ละหลักสูตรอาจสามารถแบ่งประเภทของการทำงานบนที่สูงได้อีกเช่น
- หลักสูตร การทำงานบนที่สูง ทั่วไป
- หลักสูตรการทำงานบนที่สูงเสาส่งสัญญาณ
- หลักสูตร การทำงานบนที่สูงกับเครื่องจักรที่ใช้ยกคนทำงานบนที่สูง
- หลักสูตร การโรยตัวทำงานบนที่สูงด้วยระบบเชือก 2 เส้น
- หลักสูตร Rope access
- หลักสูตร การกู้ภัยบนที่สูงในงานอุตสาหกรรม
ตัวอย่าง ศูนย์ฝึกอบรมการทำงานบนที่สูงมาตรฐาน
- หลักสูตรการทำงานบนที่สูง สำหรับ ผู้ปฏิบัติงาน เรียน 6 ชั่วโมง โดยแบ่งเป็น ทฤษฎี 3 ชั่วโมง และ ปฏิบัติ 3 ชั่วโมง
- หลักสูตรการทำงานบนที่สูง สำหรับ หัวหน้างาน เรียน 12 ชั่วโมง
- หลักสูตรโรยตัวทำงานขั้นพื้นฐาน เรียน 12 ชั่วโมง
- หลักสูตรการทำงานด้วยระบบเชือก 5 วัน (Rope access)
2. ใบเซอร์อบรมที่สูงมีอายุอยู่ได้กี่ปี
วุฒิบัตรที่เป็นมาตรฐานจะต้องมีการระบุวันหมดอายุเพื่อให้ผู้เรียนนั้นกลับมาทบทวน และ update มาตรฐานต่างๆที่เปลี่ยนแปลงไป เช่นใบเซอร์ระบุวันหมดอายุ 2 ปี เป็นต้น
3. วิทยากรอบรมที่สูงจะต้องมีคุณสมบัติอย่างไร
อย่างที่ได้กล่าวมาข้างต้นหลักสูตรนี้ยังไม่ได้มีกฎหมายประกาศออกมาเกี่ยวกับคุณสมบัติวิทยากร หลักสูตรการทำงานบนที่สูง ข้อแนะนำคือ จป หรือ ผู้จัดอบรม นายจ้าง ควรตรวจสอบและดูประวัติ และ ความน่าเชื่อถือของศูนย์ฝึกอบรมแห่งนั้น เมื่ออบรมไปแล้วใบเซอร์จะต้องเป็นที่ยอมรับจากหน่วยงานชั้นนำ หรือ บริษัทชั้นนำในประเทศไทย
นักเรียนที่เรียนจบแล้วสามารถทำงานบนที่สูงได้จริงอย่างปลอดภัย มีความรู้พื้นฐานในการทำงานบนที่สูงอย่างถูกต้อง ทั้งวิธีการทำงาน และ วิธีการใช้อุปกรณ์ป้องกันการตกจากที่สูงชนิดต่างๆ
วิทยากร หลักสูตรโรยตัวด้วยระบบเชือก ROPE ACCESS
ต้องได้รับการรับรองคุณสมบัติผู้ควบคุมงานการเข้าถึงเชือกทำงาน (rope access) ซึ่งปัจจุบันองค์กรมาตรฐานสากลที่ทั่วโลกให้การยอมด้านการฝึกอบรมเข้าถึงเชือกคือ IRATA ผู้ที่จะทำการจัดฝึกอบรมสอนหลักสูตรโรยตัวได้ วิทยากรจะต้องมีคุณสมบัติ IRATA เลเวล 3 เท่านั้น และ ผู้ช่วยฝึกสอนจะต้องมีคุณสมบัติ IRATA เลเวล 2 เป็นอย่างน้อย [Candidate to Trainer Ratios IRATA 7.4.1]
** ช่างเทคนิค IRATA เลเวล 1 ไม่เหมาะสมเป็นผู้ฝึกสอนได้เนื่องจากมีสถานะเป็นเพียงผู้ปฏิบัติงานเท่านั้นซึ่งคุณสมบัติไม่เหมาะสมที่จะทำการฝึกสอนผู้ปฏิบัติงานเข้าถึงเชือกในระดับเดียวกันได้นั้นเอง **
สัดส่วนนักเรียนหลักสูตรโรยตัว IRATA เลเวล 3 จำนวน 1 คน ต่อนักเรียน 6 คน
[ IRATA 4.4.2 ] Training shall be led by an IRATA Level 3 rope access technician. The maximum Candidate to Trainer ratio shall be six to one (only with a Level 3 Instructor)
4. สัดส่วนจำนวนผู้เข้าเรียนหลักสูตรที่สูง ควรเป็นอย่างไร
หลักสูตรการทำงานบนที่สูงวิทยากรผู้สอนจะต้องคอยให้คำแนะนำผู้เรียนอย่างใกล้ชิดตลอดระยะเวลาการฝึกอบรม และ ฝึกภาคปฏิบัติ สัดส่วนที่แนะนำ คือ 1:10 หมายถึง วิทยากร 1 คน ต่อนักเรียน 10 คน
หลายครั้งที่เรามักจะพบว่าการจัดอบรมที่สูงครั้งละหลายๆคน เช่น นักเรียน 30 คน โดยมีเพียงวิทยากร 1 คนและ ผู้ช่วย 1 คน นั้นอาจไม่เพียงพอที่จะดูแลนักเรียนให้ทั่วถึงขณะฝึกปฏิบัติได้ แต่ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับการออกแบบการฝึกอบรมของผู้สอน ที่จะต้องกำหนดให้มีการทดสอบ 100% ของนักเรียนที่เข้าอบรมอย่างครบถ้วนนั้นเอง
5. อุปกรณ์ในการฝึกอบรมที่สูง จะต้องมีอะไรบ้าง
ข้อแนะนำในการเลือกฝึกอบรมที่สูง : ศูนย์ฝึกอบรม หรือการจัดอบรมที่สูงจะต้องมีอุปกรณ์ที่ใช้ในการฝึกเพียงพอต่อนักเรียนครบ 100% ตามจำนวนผู้เข้าเรียน
ยกตัวอย่าง หากมีผู้เข้าเรียน 20 คน ชุดเข็มขัดนิรภัยกันตก หมวกนิรภัย และ สายช่วยชีวิต 2 ตะขอ จะต้องมีจำนวน 20 ชุด ทั้งนี้เพื่อให้ผู้เข้าเรียนได้สัมผัสกับอุปกรณ์เหล่านี้ตลอดเวลา สามารถที่จะเรียนรู้ไปได้พร้อมๆกันไม่ต้องรอต่อคิวเปลี่ยนเข็มขัดนิรภัยจากเพื่อนคนอื่นที่ฝึกเสร็จ สิ่งพื้นฐานเหล่านี้บ่งบอกถึงประสิทธิภาพมาตรฐานของการจัดอบรม และ ความพร้อมอุปกรณ์การเรียนของผู้จัดอบรมว่ามีความพร้อมมากน้อยเพียงใด
หากเราจะอบรมกับศูนย์ฝึกอบรมก็ควรพิจารณาเลือกศูนย์ฝึกอบรมที่สูง ที่มีความพร้อมในด้านนี้จะทำให้ผู้เรียนได้รับความรู้และฝึกปฏิบัติได้อย่างเต็มที่
6. ใครบ้างที่ต้องอบรมที่สูง
พนักงานที่ปฏิบัติงานบนที่สูงตั้งแต่ 2 เมตรขึ้นไป รวมไปถึงลักษณะงานที่จะต้องใช้เครื่องจักรทำงานบนที่สูงตามกฎหมาย นายจ้างจะต้องส่งให้ลูกจ้างเข้าอบรมที่สูงเพื่อทำงานได้อย่างปลอดภัยก่อนเริ่มงานตามกฎหมาย พรบ.ความปลอดภัย 2554 เช่น
- ผู้รับเหมาที่ทำงานซ่อมบำรุงบนที่สูง
- ช่างปีนเสาไฟฟ้า
- ช่างติดตั้งอุปกรณ์ไฟฟ้าบนหลังคา
- งานอุโมงค์ที่มีความลึก
7. อบรมที่สูงสามารถเรียนออนไลน์ ได้หรือไม่
หากเราพูดถึงการทำงานบนที่สูง สำหรับผู้ปฏิบัติงาน เป็นงานที่มีความเสี่ยงอันตรายสูงพนักงานที่ปฏิบัติงานจึงจำเป็นจะต้องได้รับการฝึกใช้อุปกรณ์ขั้นพื้นฐานโดยมีวิทยากรที่มีความรู้ความชำนาญคอยให้คำแนะนำอย่างใกล้ชิดตลอดเวลา และทั่วถึงกับนักเรียนทุกคน
ถึงแม้ปัจจุบันยังไม่มีกฎหมายออกประกาศเกี่ยวกับเกณฑ์การจัดอบรมหลักสูตรการทำงานบนที่สูงก็ตาม สิ่งเหล่านี้เป็นจรรยาบรรณของศูนย์ฝึกอบรม และ ผู้จัดฝึกอบรม
ยกเว้นกรณีที่ผู้เข้าอบรมนั้นเป็นผู้บริหาร ผู้จัดการ ที่ไม่ได้ปฏิบัติงานบนที่สูง อาจจะต้องการเรียนทฤษฎีเกี่ยวกับการจัดการงานบนที่สูงทั่วไปสามารถเรียนออนไลน์ได้ตามความเหมาะสม
** นายจ้างควรให้พนักงานที่ต้องปฏิบัติงานบนที่สูงได้รับการฝึกปฏิบัติจริงเพื่อความปลอดภัยกับชีวิตของลูกจ้าง ให้พนักงานได้ฝึกใช้ PPE ที่ถูกวิธีตามที่ผู้ผลิตแนะนำ
8. พื้นที่ประเมินฝึกอบรม และ โครงสร้างควรเป็นแบบใด
การฝึกอบรมจะดำเนินการเฉพาะในกรณีที่มีสถานที่ฝึกอบรม สถานที่ และโครงสร้างถาวรที่เหมาะสมเท่านั้น มีการตรวจสอบภายในก่อนการฝึกอบรมทุกครั้งและตลอดระยะเวลาของหลักสูตร
ศูนย์ฝึกอบรมที่มีมาตรฐานต้องมีลักษณะโครงสร้างถาวรที่แข็งแรง ผ่านการรับรองโครงสร้าง และ การรับน้ำหนักตามมาตรฐาน ศูนย์ฝึกอบรมที่มาตรฐานจะไม่ใช้โครงสร้างชั่วคราวเพื่อใช้ฝึกอบรม เช่น การนำนั่งร้านชั่วคราวมาติดตั้งเพื่อใช้ฝึกอบรม
9. อุปกรณ์ที่ใช้ในการฝึกอบรมที่สูง
อย่างน้อยที่สุดอุปกรณ์ที่นำมาใช้ฝึกอบรมที่สูงจะต้องได้รับการตรวจสอบก่อนการใช้งาน ผ่านการรับรองการตรวจสอบโดยผู้ที่มีคุณสมบัติเหมาะสม ทำการตรวจสอบและรับรอง ผู้ตรวจสอบหรือรับรองนั้นจะต้องผ่านการฝึกอบรมในหลักสูตรการตรวจสอบอุปกรณ์โดยเฉพาะหลักสูตรเกี่ยวกับ PPE Inspection
ประกอบด้วยการตรวจสอบสั้นๆที่ดำเนินการก่อนการใช้งาน ตรวจสอบประจำเดือน ตรวจสอบตามเงื่อนไขที่ผู้ผลิตกำหนด และ สามารถแสดงหลักฐานการตรวจสอบหรือติดไว้ในที่ที่สามารถเข้าถึงได้โดยง่าย หากเราไปอบรมที่ศูนย์ฝึกที่ได้มาตรฐานสามารถร้องขอหรือขอดูเอกสาร หลักฐานเหล่านี้ได้ก่อนการฝึกอบรมเพื่อความมั่นใจ และ ความปลอดภัย
สรุป :
นี่คือ 9 ข้อสำคัญนี้เป็นข้อมูลเบื้องต้นที่ควรศึกษาก่อนจัดอบรมที่สูง หรือ ส่งพนักงานไปอบรมที่สูง การทำงานบนที่สูงพนักงานที่ทำงานจะต้องเลือกใช้อุปกรณ์ป้องกันการพลัดตกได้อย่างเหมาะสม จึงมีความจำเป็นที่จะต้องฝึกปฏิบัติอย่างเข้มข้นถึงพื้นฐานการใช้อุปกรณ์ขณะฝึกอบรม เราจึงควรเลือกอบรมกับกับศูนย์ฝึกอบรมที่มีความพร้อมในทุกๆด้านตามที่กล่าวมาเพื่อประโยชน์สูงสุดของผู้เข้าอบรมที่สูง
